יארצייט - דינסטאג כ"ז ניסן. הגה"צ רבי אביגדור ב"ר ישראל הכהן זי"ע, (מילער),
יארצייט - דינסטאג כ"ז ניסן.
הגה"צ רבי אביגדור ב"ר ישראל הכהן זי"ע, (מילר),
הגה"צ רבי אביגדור מיללער זי"ע.
איז געבוירן געווארן ר"ח אלול תרס"ח, אין שטאט באלטימור.
צו זיין טאטן הר"ר ישראל ז"ל.
נאך זייענדיג גאר יונג האט מען שוין געזעהן אז דער קינד וועט אויסוואקסן א גדול הדור,
ער איז שוין דאן געווען א מבקש צו מקבל זיין תורה און אמונה, ער איז געווען א געוואלדיגע שקדן און לערנען וואס מען האט כמעט נישט געזעהן ביי קינדער אין זיין עלטער.
בי די 14 איז ער אריין לערנען אין ישיבה "רבינו יצחק אלחנן"
אין ניו יארק, דארט האט ער געלערנט מיט א געוואלדיגע התמדה בתורה פאר 6 יאר, דארט האט ער באקומען סמיכה לרבנות מרבני הישיבה.
ביי די 20 יאר איז ער אריבער לערנען אין אירופה אין ישיבת סלבודקה ביים ראש ישיבה הגה"צ רבי יצחק אייזיק שור זצ"ל, און דער משגיח הגה"צ רבי אברהם גרודז'ינסקי זצ"ל.
דארט איז ער געווען פארעכענט פון די חשובע תלמידים און דער ראש ישיבה הרב שור האט אים זייער מחבב געווען, רבי אביגדור האט אייביג געזאגט אז רוב פון זיין תורה האט ער געלערנט פון זיין רבו מובהק הגה"צ רבי יצחק אייזיק שור זצ"ל.
אפאר יאר שפעטער האט דער שוואגער פון זיין רבי הרב רבי מרדכי שולמאן ז"ל אים אנגעטראגען דעם שידוך מיט די טאכטער פון הרב ר' יעקב משה ליסין ז"ל.
בערך בשנת תרצ"ח האט זיך אנגעהויבן די צרות פון די דייטשן ימ"ש איז רבי אביגדור אנטלאפען מיט די גאנצע משפחה קיין אמעריקע, און איז קודם אנגעקומען אין שטאט טשעלסי מעסעטשאטשעס ווי ער איז געווארן רב און געלערנט מיט אסאך תלמידים מיט א געוואלדיגע מסירת נפש וואס אמעריקע איז נאך דאן געווען א פרעמד לאנד פאר אידישקייט.
בערך בשנת תש"ד איז ער געווארן א משגיח אין ישיבת רבינו חיים בערלין ווי ער האט געדינט פאר 20 יאר דעם פאסטן, אסאך תלמידים האט ער ארויסגעגעבן פון דארט אין ישיבה.
בשנת תשל"ה האט ער אויפגעשטעלט דעם ארגון בית של תורה אין פלעטבוש פון ווי ער האט פארשפרייט זיינע טויזנטער שיעורים.
אויך האט ער צוזאמען מיטן זוהן הגה"צ רבי שמואל אויפגעשטעלט די ישיבה גדולה בית ישראל ווי רבי אביגדור איז געווען משגיח און ראש ישיבה פאר טויזנטער בחורים וואס זענען געקומען שעפן פון זיין קוואל פון תורה.
ער האט אסאך לוחם געווען אין אמעריקע אויף די שווערע נסיונות וואס אידן גייען דורך, און אייביג געזאגט אז די גרעסטע נסיונות קומט פון לוקסוס, ער איז 60 יאר פון געשלאפן אויף א ברעט.
סוף ימיו ווען זיין זוהן האט אים געפרעגט פארוואס ער איז אזוי בשמחה מען דארף דאך זיין ערנסט ווען מען גייט ארויף צום בית דין של מעלה, האט ער געזאגט "איך בין דאך נישט געווען קיין איין וואקאציע מיין גאנצן לעבן".
ער איז געווען א מעורב בין הבריאות און געהאט א ספעציעלע שפראך צו יעדן, און געהאט א געוואלדיגע כשרון צו צונעמען זאכן מיט א גאר קלארע פארשטאנד.
טויזנטער אידן האט ער מחזיר בתשובה געווען מיט זיין געשמאק.
ער האט געהאלטן אז די יסוד צו אידישקייט איז שמחת החיים און אז די וועלט איז באשאפן געווארן מיטן איין ציל, להיטיב עם בריותיו, ווי עס שטייט "עולם חסד יבנה", מען פארציילט אז די לעצטע מינוטן פונעם לעבן האט זיין פנים אויסגעזעהן ווי ער שמייכלט.
ספעציעל האט זיך ארויס געזעהן זיין שמחה ביים יו"ט פורים און ביי חתונות און אפילו ביי די עלטערע יארן האט ער געטאנצט מיטן גאנצן כוח, זיין באליבטע ניגון איז געווען אנא אנא אנא עבדא דקודשא בריך הוא.
איינמאל איז א אייניקל געשטארבן פון אן עקסידענט ל״ע און ווען ער איז אראפ געקומען צום שיעור און געזעהן דעם צעטיל פונעם לוי' האט ער דאס געהייסן אראפ נעמען כדי אנדערע מענטשן זאלן נישט זעהן דעם צעטיל און עס זאל שטערן זייער שמחה, און ווען מען האט אים דאן געפרעגט ווי אזוי ער קען באותו זמן זיין בשמחה בשעת ווען מען גרייט זיך צו די לוי', האט ער געזאגט איך בין פרייליך און איך דאנק דעם באשעפער פאר די טייערע מתנה פון די אייניקל וואס האט געלעבט 30 יאר און איך דאנק דעם באשעפער אז קיין איין אנדערע אייניקל איז נישט געשטארבן.
איינמאל שפאצירענדיג אויפן גאס האט ער געטראפן זיינס א טאכטער האט ער געזאגט פארן טאכטער אז איך האב פונקט יעצט געטראכט פון דיר און איך געב א לויב און דאנק פאר השי"ת אז איך האב געהאט געלט דיך צו חתונה מאכן.
האט די טאכטער געזאגט טאטע איך האב שוין חתונה געהאט 50 יאר צוריק, זאגט ער זאלסט וויסן, איך דאנק יעדן טאג דעם באשעפער דערויף.
וען עס איז געקומען צו קנאות האט ער זיך נישט אפגעשטעלט פאר גארנישט, סיי אין כשרות וואס ער האט זיך געלאזט פארשעמען און עס איז אים נישט אנגעגאנגען זיין כבוד.
אויך ווען ער איז אנגעקומען אויף א פלאץ און די גדרי צניעות און תערובות זענען נישט געווען לויט די הלכה האט ער פארפירט און זיך נישט געלאזט.
אויך האט ער לוחם געווען קעגן גיין און קאלאדש.
ער האט שטארק מחשיב געווען אלע סארט חסידישע אידן, אבער ספעציעל האט ער ליב געהאט די חסידות סאטמאר.
ווען ער האט ביי זיך אין געגענט געזעהן דעם גאלדן פלאו טראק ברענגען מילך און עס שטייט אויפן טראק ׳חלב ישראל׳ האט ער גערעדט מיט א געוואלדיגע התרגשות פונעם סאטמערער רבין און געזאגט אז דער סאטמאר רבי איז דער מציל פון אידישקייט אין אמעריקע.
און געזאגט אז דער רבי פון סאטמאר האט באוויזן אויף צושטעלן אידישקייט פון ערליכע אידן וואס גייען מיט די בארד און פיאות און לאנגע רעקלעך אויפן גאס אן קיין בושה גענוי ווי אין אייראפע.
ער פלעגט כסדר באוואונדערן די שטאט וויליאמסבורג וואס איז באגאסן מיט טויזנטער חסידישע אידן מיט די בארד אין פיאות און די אייניקלעך האבן פארציילט אז ער האטט גענימען א טעקסי דורך צופארן די גאסן פון וויליאמסבורג צו זעהן ווי אידן אנגעטון חסידיש דרייען זיך אין די גאסן אין אמעריקע.
ער האט לוחם געווען קעגן ציונות און געהאלפן דעם סאטמארער רבי ווען עס איז געקומען צו שרייבען ענגלישע זאכן וואס האבן געברויכט אריינגיין אין די גוישע צייטונגען כדי צו ווייזען פאר די וועלט אז די ציונים זענען עובר על הדת דורך אויפשטעלן טריפענע פלעצער אין ארצנו הקדושה.
ער פלעגט זאגן, אויב דו ווילסט רעדן לשון קודש, ווייל דו ווילסט זיין אפגעהיטן, דו ציילסט דיינע ווערטער, מה טוב ומה נעים.
אבער אויב רעדסטו 'עברית' ווייל דו ווילסט דיך אינדענטיפיצירן מיט די רשעים, זאלסטו ענדערש רעדן אידיש!
אידיש איז די לשון קודש פון דעם חתם סופר און רבי עקיבא איגר זי"ע.
אמאל ווען איינער האט געקלינגען ביי זיין טיר און ער איז פערזענליך אראפ פונעם שטאק צו עפענען, האט זיך יענער אנטשולדיגט, אז ער האט געקלערט "אין אמעריקא האט דאך יעדער א קנעפל (צו עפענען פון אויבן)" האט רבינו זצ"ל רעאגירט, איך בין נישט קיין אמעריקאנער!
ווען ער איז געווארן זיבעציג יאר, האט ער געזאגט "יְמֵי שְׁנוֹתֵינ ו בָּהֶם שִׁבְעִים שָׁנָה, פון היינט און ווייטער איז דאס לעבן 'ספעציעל געשענקטע יארן', דעריבער מוז איך דאס אויסנוצן״.
ער האט גע'ענדיגט ש"ס אומווייניגסטן זיבעציג מאל.
ווען ער איז אלט געווארן נייציג יאר האט ער אויפגעהערט צו שרייבן זיינע ספרים, ער האט געזאגט ער דארף נאך עטליכע מאל איבער חזר'ן ש"ס פאר ער גייט צוריק אויף יענע וועלט.
אין שפיטאל האט מען געברענגט א כלי אריין צו לייגן די ציין, האט ער געזאגט "איך האב אייגענע ציין, יעדן טאג דאנק איך השי"ת פאר מיינע ציין"!
אמאל ביי א שפאציר, האט פון הינטער, זיך א קאר צוזעצט מיט א גרויסן רעש, און ער האט זיך נישט אויסגעדרייט קוקן.
אויפן פראגע פון זיין באגלייטער, וויאזוי עס באנעמט איהם נישט? האט ער געפרעגט "די אויגן זענען הפקר?!"
ער האט קיינמאל נישט גענומען קיין געלט פון קיינעם. אויך ביי "מכירת חמץ".
ער האט נישט געמאכט קיין 'מכירת חמץ' פאר אידן וואס באלאנגן נישט צו זיין קהלה,
עס זאל נישט שאדן טוהן פאר אנדערע רבנים,
אמאל ווען ער האט גערעדט פון 'עולם הבא' האט ער גערעדט מיט א שמחה, דערנאך האט ער זיך פאראָכטן, "נישט אז איך וויל שוין גיין, איך האב נאך וואס צו ארלעדיגן, אבער… ווען די צייט וועט קומען...".
מען האט אים אמאל געפרעגט, אויב וואלט איר געוואוסט אז יעצט' איז דיינע לעצטע שעות צום לעבן, וואס וואלט איר געטוהן?
האט ער גע'ענטפערט "אויב עס איז די צייט פון עסן, וואלט איך געגאנגען עסן, אויב עס איז די צייט פון לערנען, וואלט איך געגאנגען לערנען, און אזוי ווייטער"!
ער האט קיינמאל נישט געזאגט פאר אנדערע, נאר אזעלעכע ענינים וועלכע ער האט אליינס געהאלטן דערביי.
ער האט ביי זיינע שיעורים זיך אויסגעדריקט:
עט'ס זענט'ס נישט אהערגעקומען צו הערן א ווידערקול פון ענקער אייגענע שכל, דא וועט עט'ס הערן די דעת-תורה!
ער האט דערציילט אויף זיך,
אמאל ביי א שמחה האט ער בטעות גורם געווען, א פלעק אויף א צווייטן'ס אנצוג.
האט ער באלד ארויסגענומען זיין 'טשע"ק בוך', און געשריבן פאר יענעם א טשע"ק אויף די סומע וואס עס קאסט צו באצאלן פאר די קלינער"ס.
דער באטראפענער האט זיך אבער אנטזאנט עס צו נעמען, זאגנדיג, "הרב מיללער ס'איז גארנישט, מאכט אייך נישט צוטוהן...".
ער האט זיך אבער נישט געלאזט, און ער האט איבערגעלאזט די טשע"ק אויפן טיש.
ער האט געזאגט.
דער הייליגער באשעפער האט אונז באפוילן, ואהבת את ה' אלקך, אבער אז מיר קענען איהם נישט זעהן, וויאזוי קענען מיר איהם ליב האבן?
נאר מיר זענען אזוי ווי מיידלעך אין בית-לפליטות, יעדעס קינד האט א 'נדבן' פון חוץ - לארץ וואס שיקט א חודשליכע תמיכה לטובת 'זיין' טאכטער.
מיר קענען נישט 'זעהן' אונזער 'תומך' אבער מיר 'שפירן' די גאר פילע ווערדפולע טובות והנאות וואס דער תומך שיקט פאר אונזערט וועגן.
און ווי מער אנערקענונג די תומך באקומט, אלץ מער איז ער משפיע דאס קינד.
ביי די שבעה האבן די קינדער גע'זאגט "ווער עס האט געקענט דעם טאטן ביי די זעכציג, דער האט איהם שוין נישט דערקענט ביי די זיבעציג - ער איז אין די צעהן יאר אזויפיל געשטיגן אז ער איז שוין בכלל נישט געווען דער זלעבער מענטש". און דאס זעלבע איז געווען פון די זיבעציג ביז די אכציג א.א.וו.!
אפילו רוב פון זיינע טעיפס זענען געזאגט געווארן אין די ענגלישע שפראך האט ער מוסר ומודעה געווען אז דאס איז צוליב וואס זיינע דרשות זענען געווען געצילט פאר בעלי תשובה און זיי פארשטיין נישט קיין אידיש.
ער האט מחבר געווען אסאך ספרים בהלכות אמונה צווישן זיי איז די ספר רננו צדיקים, ספר עורה כבודי, ספר אז נדברו, אויך ספרים על סדר התפילה, און על התורה, ספר על טהרת הקודש לתולדות ימי עם ישראל, און 13 כרכים על אגדות הש"ס.
נסתלק לגנזי מרומים כ"ז ניסן תשס"א.
ומנחתו כבוד איז אויפן הר הזיתים.
זכותו הגדול יגן עלינו
ועל כל ישראל אמן.
צוואה
אויסצוגן פון די צוויי צוואה'ס וואס מען האט געטראפן.
אל תבכו הרבה בעדי, כי הקב"ה היטיב עמי מאד בכל ימי. הצלחתני הי"ת ולא הייתי חולה, והארכתי ימים בשיבה טובה מאד.
אשתי שתחי' הטיבה תמיד עמי, וגם שבעתי שובע שמחות מכל בני ובנותי וחתני הצדיקים ומכל צאצאיהם וצאצאי צאצאיהם שזכיתי להכירם, כולם שלומי אמוני ישראל.
מאד מאד שמחתי בכולכם, רק אני מבקש מחילה מכל מי שהתאכזרתי להם לפעמים.
וגם שבעתי שמחה מאנשי קהלתי, ואני מכיר תודה...,
...כל ימי הם שלשלת של הצלחה ותענוג הודו לה' על טובו הגדול עמי. ...החזיקו כולכם בתורת הי"ת וגדלו בניכם לעבוד את ה' בלב שלם ותתברכו כולכם לאריכות ימים בטובה והצלחה גשמית ורוחנית.
מאת אביכם אוהבכם,
אביגדור ב"ר ישראל הכהן מיללער.
...ואילו כתבתי ספר גדול לא יכולתי לגמור ספור שבחיו שחנן אותי כל אורך ימי חיי. יהי שם ה' מבורך מעתה ועד עולם על אלפי אלפים...
איני חפץ להטריח אתכם, אבל אם תתנדבו ללכת במנין של עשרה על קברו לבקש מחילה בשמי, מודה אני...,
...אין דרכי להטיל עליכם שום דרך או חוב, אבל לפי עניות דעתי יש לצרף יחד שיטת המוסר עם דרכי החסידים אנשי ספרד (סאטמאר וכדומה) בעבודת ה' ולהתרחק מן הגוים. ...
יברך הי"ת את כולכם, וגם כל שלומי אמוני ישראל וידגו לרוב בעולם מתוך הצלחה ברוחניות וגשמית עד עולם.
נאום אביגדור ב"ר ישראל הכהן.
מתורתו של רבינו זי"ע
יש שהבינו שהתורה רק אומרת שה’ העניש את הכנענים על התועבות שהם עשו, ובגלל עוונותיהם הארץ לא יכולה היתה לסבול את טומאתם והקיאה אותם.
אבל כשנתבונן היטב בלשון הפסוק נראה שכתוב כאן הרבה יותר מזה.
הקשיבו למילות התורה הקדושה: “בגלל התועבות האלה ה’ אלוקיך מוריש אותם מלפניך.” מלפניך! בגללך!
התועבות שלהם לבדן, לא מספיקים כדי לגרש אותם, מאות שנים הם שהו בארץ שקועים ברשעותם. ויכולים היו להישאר שם עוד מאות שנים.
אבל אומר הקב”ה, עכשיו העם שלי מגיע, עכשיו ‘ארץ כנען’ צריכה להפוך ל’ארץ ישראל,’ ארץ - שבה יוכלו בני להגיע לשלמות.
והם לא יוכלו לעלות במעלות השלמות בארץ רוויה באנשים רשעים ודעות כוזבות.
וכל מה שמפריע לקדושת ישראל, מפריע לכל קיום תכלית הבריאה.
ולכן אני מגרש אותם “מלפניך,” מלפני בניי היקרים.
לערן א משנה און צינד אן ליכט לעילו נשמת:
הגה"צ רבי אביגדור ב"ר ישראל הכהן זי"ע
די זכות פונעם צדיק
וועט זיכער מיגן זיין.
הַמּוֹלִיךְ חִטִּים לְטוֹחֵן כּוּתִי אוֹ לְטוֹחֵן עַם הָאָרֶץ, בְּחֶזְקָתָן לַמַּעַשְׂרוֹת וְלַשְּׁבִיעִית. לְטוֹחֵן עוֹבֵד כּוֹכָבִים, דְּמַאי.
הַמַּפְקִיד פֵּרוֹתָיו אֵצֶל הַכּוּתִי אוֹ אֵצֶל עַם הָאָרֶץ, בְּחֶזְקָתָן לַמַּעַשְׂרוֹת וְלַשְּׁבִיעִית.
אֵצֶל הָעוֹבֵד כּוֹכָבִים, כְּפֵרוֹתָיו. רַבִּי שִׁמְעוֹן אוֹמֵר, דְּמָאי:
צו זעהן יעדן טאג א שיינע באשרייבונג אין אידיש פון א יארצייט פון א צדיק,
אויף וואטס אפ דרוקט דא
גאלערי